|
Zie voor de betekenis van de fonetische symbolen de lijst met CGN Foneem labels
De Nederlandse fricatieven zijn /f s S x h/ (stemloos) en /v z Z G/ (stemhebbend). Fricatieven worden gekarakteriseerd door de aanwezigheid van ruis. Begin en eind van een fricatief worden bepaald door het begin en einde van de ruis. De verschillende fricatieven geven meestal duidelijk verschillende 'patronen' in de CoG weergave. Met de CoG is het ook meestal mogelijk om de grens in een Fricatief naar fricatief overgang te vinden.
Stemhebbende fricatieven hebben naast de ruis ook stembandtrillingen. In het Nederlands is de 'stemhebbendheid' van fricatieven vrij zwak. In sommige dialecten wordt er zelfs (bijna) geen onderscheid gemaakt tussen stemloze en stemhebbende fricatieven. De stembandtrillingen zijn dan ook maar moeilijk zichtbaar in de golfvorm. Wel zijn stemhebbende fricatieven vaak minder luid en hebben een lagere CoG dan de corresponderende stemloze fricatief.
De begingrens van een fricatief wordt bij het begin van de ruis gezet. De eindgrens bij het einde van de ruis. Uitzondering is de /h/. De /h/ kan alleen voor een klinker voorkomen (pre-vokaal), en het is dan de enige medeklinker in de 'onset' van de syllabe. Na een /h/ blijft de klinker nog een tijdje 'ruisig' (stemloos). In de CoG weergave kan gezien worden waar de, stabiele, klinker begint na het nogal grillige deel van de /h/. De eindgrens van de /h/ is dan het begin van de 'klinkerruis'.
De grens tussen de plof (burst) van een plosief en een daarop volgende fricatief met dezelfde plaats van articulatie (m.n. |t|s|) is soms moeilijk te zetten. De klanken versmelten dan bijna tot een enkel foneem, een 'affricaat'. Affricaten worden hier niet onderscheiden. Als het op geen enkele manier mogelijk is om de plof van de plosief te scheiden van de fricatief, dan moet de duur van de plof op 15 ms gezet worden. Dat wil zeggen, in zo'n geval wordt de grens op 15 ms na het einde van de plosief sluiting gezet.
© Rob van Son, October 5th, 2000